JOGG in SPUK-aanvraag

1. Aanleiding

Al 212 gemeenten zijn aangesloten bij JOGG. Met de komst van het GALA en IZA krijgen we steeds meer vragen vanuit JOGG-gemeenten over hoe ze (de financiering van) een lokaal JOGG-team (en zijn aanpak) en de ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht als onderdeel van JOGG, goed kunnen meenemen in de GALA en IZA plannen. Met dit document ondersteunen we gemeenten graag bij de positionering van beiden binnen de SPUK-aanvraag. Uiteraard kun je altijd jouw JOGG-accounthouder vragen om op inhoud te ondersteunen door mee te denken of lezen. Daarnaast organiseren we in mei en juni een aantal online bijpraatmomenten om verder te praten over de mogelijkheden en bieden we de gelegenheid om met andere JOGG-gemeenten hierover in gesprek te gaan.

Financiering lokaal JOGG-team en aanpak

JOGG staat niet benoemd in het GALA als programma met een bijbehorende uitkering, maar als kennispartner met een landelijke, overkoepelende en ondersteunende functie op integrale samenwerking. De rijksoverheid financiert JOGG namelijk om gemeenten kosteloos te ondersteunen bij het implementeren van een integrale aanpak op preventie en jeugd.

Voor een lokaal JOGG-team en zijn activiteiten zelf is echter wel financiering nodig vanuit de gemeente, die is aan te vragen via de SPUK. Let op: voorheen bekostigden sommige gemeenten een lokaal JOGG-team en zijn activiteiten met financieringsstromen (zoals GIDS gelden, preventie- of sportakkoorden of de Brede Regeling Combinatiefunctionarissen) die nu doorgang vinden in de SPUK-regeling. Mocht dit in jouw gemeente het geval zijn, dan is het zeker van belang om deze financiering nu mee te nemen in je SPUK-aanvraag.

Financiering Kind naar Gezonder Gewicht

JOGG ondersteunt gemeenten kosteloos bij de implementatie van onze specifieke aanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas: de ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht. Voor de implementatie en uitvoer van de aanpak, zoals voor een lokale projectleider en centrale zorgverlener(s), is financiering nodig vanuit de gemeente. Op het thema overgewicht wordt binnen het GALA het landelijk model ketenaanpak voor kinderen en jongeren met overgewicht en obesitas genoemd. De praktische uitvoering van deze ketenaanpak is de aanpak Kind naar Gezonder Gewicht van JOGG. Financiering is dus op dit thema aan te vragen binnen het GALA en in regionaal verband binnen het IZA.

2. Positionering en financiering JOGG in GALA

2.1 Overzicht GALA

Het GALA bestaat uit drie inhoudelijke hoofdthema’s. Daarbinnen vallen 15 verschillende onderdelen met elk een vast beschikbaar budget per gemeente. Op de blauwgedrukte thema's is het mogelijk financiering aan te vragen voor een lokaal JOGG-team (en zijn aanpak).

2.2 JOGG binnen het GALA en je SPUK-aanvraag 

Het doel van het GALA is integrale inzet op preventie. Als kennispartner ondersteunt JOGG bij het realiseren van deze integrale aanpak en ‘health in all policies', gericht op de jeugd. Met inzet op een lokaal JOGG-team (en zijn aanpak) leg je het fundament voor integrale samenwerking en duurzaam realiseren van je inhoudelijke ambities en doelstellingen gericht op de leefomgeving en leefstijl van de jeugd. 

Als aanjager vormt de JOGG-regisseur samen met de wethouder en beleidsmedewerker een lokaal JOGG-team dat domeinen verbindt in een JOGG-werknet en zorgt voor borging in beleid, waardoor een structurele verandering in de praktijk uiteindelijk mogelijk is. Vanuit dat fundament kan worden ingezet op verschillende aanpakken en werkwijzen van onder andere JOGG (zoals de ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht of JOGG-teamfit) of van andere organisaties, zoals bijvoorbeeld de Gezonde School aanpak, OKO of Kansrijke Start. 

Financiering van een lokaal JOGG-team (en zijn aanpak) biedt daarmee op verschillende thema's van het GALA het fundament en kan daarom op die thema's worden meegenomen in de SPUK-aanvraag. 

Naast ondersteuning op het realiseren van een integrale preventiestructuur biedt JOGG ook advies, kennis en specifieke aanpakken en werkwijzen gericht op het in de praktijk gezonder maken van de leefomgeving van de jeugd en de ondersteuning van kinderen en jongeren met overgewicht of obesitas. Zo kun je kosteloos gebruik maken van de JOGG-Teamfit werkwijze en coaches, voor het realiseren van een gezonder voedingsaanbod, verantwoord alcoholgebruik en rookvrij terrein bij sportlocaties, en een gezonder voedingsaanbod bij buurt- en vrijetijd locaties. Voor de aanpak Kind naar Gezonder Gewicht heb je als gemeente financiering nodig, die aan te vragen is onder het thema overgewicht.

Hieronder beschrijven we beknopt de relatie van de thema's/ financieringsstromen uit het GALA met de inzet op JOGG. De beschrijving kan je gebruiken om JOGG te positioneren in het plan van aanpak voor de SPUK-aanvraag in jouw gemeente.

1. Lokaal Sportakkoord

Iedere gemeente is aan de slag met de lokale Sportakkoorden. Op dit moment zijn veel partijen bezig met de herijking op basis van het landelijk Sportakkoord II. Zoals hierboven beschreven leg je met de inzet op JOGG het fundament voor de realisatie van inhoudelijke doelstellingen gericht op preventie en jeugd, waaronder ook doelstellingen vanuit het sportakkoord. Bijvoorbeeld de realisatie van een gezonder voedingsaanbod, verantwoord alcoholgebruik en een rookvrij terrein bij sportevenementen en sportlocaties (met de inzet van JOGG-Teamfit).

2. Brede Regeling Combinatiefuncties

Zoals hierboven beschreven leg je met de inzet op JOGG het fundament voor integrale samenwerking aan de inhoudelijke ambities en doelstellingen, gericht op de jeugd. De JOGG-regisseur is de kartrekker van het lokale JOGG-team. Een aantal JOGG-regisseurs hebben zowel de functie van JOGG-regisseur als de functie van buurtsportcoach, wat de mogelijkheid biedt om onder dit thema financiering aan te vragen voor de uren van de JOGG-regisseur. Onder de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC) zoals genoemd in het GALA vallen de profielen ‘Coördinator Sport & Preventie’ en ‘Buurtsportcoach’. De taken en verantwoordelijkheden die onder het profiel ‘Coördinator Sport & Preventie’ en de profielen ‘Buurtsportcoach C en D’ vallen, passen bij het profiel van een JOGG-regisseur.

3. Terugdringen gezondheidsachterstanden

Voorheen waren dit de GIDS-gelden (Gezond in de Stad), een financieringsstroom waar het lokale JOGG-team (en zijn aanpak) vaak uit werd betaald. Door met JOGG het fundament te leggen voor integrale samenwerking aan een gezonde jeugd, gezonde toekomst, zet je in op het terugdringen van gezondheidsverschillen. Zeker wanneer je met het lokale JOGG-werknet de focus legt op lage SEP-wijken. Met de ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht organiseer je directe ondersteuning voor gezinnen waarbij sociaaleconomische problemen een gezonde leefstijl in de weg staan.

4. Kansrijke start

Vanuit het lokale JOGG-werknet kunnen afspraken gemaakt worden voor het programma Kansrijke start (voornamelijk met professionals uit het zorg- en sociaal domein) om gezinnen in kwetsbare situaties vroegtijdig in beeld te hebben. Om daar waar nodig ondersteuning te bieden rondom de eerste 1000 dagen van een kind. Inzet op JOGG biedt ook hier het fundament voor integrale samenwerking en duurzaam resultaat.

5. Mentale gezondheid

Een gezonde leefomgeving en leefstijl kunnen positief bijdragen aan mentale gezondheid. Zoals hierboven beschreven leg je met de inzet op een lokaal JOGG-team (en zijn aanpak) het fundament voor integrale samenwerking en duurzaam realiseren van je inhoudelijke ambities en doelstellingen gericht de leefomgeving en leefstijl van de jeugd. Verdiepend daarop organiseer je met de ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht passende ondersteuning en zorg voor gezinnen waar eventuele multiproblematiek een gezonde leefstijl in de weg staat. Hier vallen ook problemen met de mentale gezondheid onder.

6. Aanpak Overgewicht en Obesitas

De middelen voor het onderdeel aanpak Overgewicht en Obesitas Jeugd kunnen alleen ingezet worden voor de uitvoering van het Landelijk model ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas. De ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht van JOGG is de praktische vertaling van dat Landelijk model ketenaanpak. Vanuit deze middelen kunnen gemeenten dus aan de slag met Kind naar Gezonder Gewicht, om zo passende ondersteuning en zorg in te richten voor kinderen met overgewicht en obesitas.

Doel aanpak Overgewicht en Obesitas in het GALA

Het doel van de aanpak Overgewicht en Obesitas in het GALA is dat voor kinderen en volwassenen met overgewicht of obesitas passende ondersteuning en zorg toegankelijk is. In januari 2024 starten alle regio’s met de inrichting hiervan en in 2025 hebben alle gemeenten een ketenaanpak voor kinderen met obesitas staan en zijn er afspraken tussen gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders gemaakt.

In het GALA worden vijf Ketenaanpakken2 benoemd waar gemeenten en zorgverzekeraars samen mee aan de slag gaan. De Ketenaanpak kinderen met overgewicht en obesitas is er één van. Deze aanpakken gaan over domeinen heen en bestaan uit meerdere onderdelen. Daarom is het per onderdeel verschillend of zorgverzekeraars of gemeenten verantwoordelijk zijn. Het Zorginstituut Nederland heeft geduid welke onderdelen van de aanpak vergoede zorg zijn. Voor een verdere tijdlijn over de uitwerking van de samenwerking tussen zorgverzekeraars, verwijzen we naar p. 31-33 van het GALA.

Inzet vanuit sociaal domein 

Voor een goed werkende ketenaanpak dient er aanbod in het sociaal domein te zijn in minimaal de volgende categorieën:

• schuldhulpverlening
• opvoedondersteuning
• sport- en beweegaanbod
• activiteiten op het gebied van gezonde voeding 
• activiteiten op sociaal-emotionele ontwikkeling

Het beschikbaar stellen van dit aanbod valt grotendeels onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. De uitdaging bij het implementeren van een ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas zit vooral in het samenbrengen van alle onderdelen tot een werkende ketenaanpak.

Het GALA beschrijft dat in het proces tot het komen van samenwerkingsafspraken tussen gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders in ieder geval de JGZ betrokken dient te worden.

Financiering

De SPUK- GALA middelen kunnen worden ingezet voor drie aspecten van Kind naar Gezonder Gewicht lokaal:

1. Inzet van gemeentelijke functionarissen (al dan niet via opdracht) voor de uitvoering van Kind naar Gezonder Gewicht (Landelijk model ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas). Denk hierbij bijvoorbeeld aan de lokale projectleider of centrale zorgverlener.
2. Lokale monitoring en evaluatie. Ook staat in het GALA beschreven dat “bij de monitoring kan gebruik gemaakt worden van de indicatorenset voor de aanpak Kind naar Gezonder Gewicht (onderdeel van JOGG) die ontwikkeld is door het RIVM”.
3. Aanvullende leefstijlinterventies die nodig zijn voor een goed werkende ketenaanpak en buiten de vergoeding van de Zvw vallen. In dat geval zorgt de gemeente voor de beschikbaarheid van passend aanbod. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de databank Loket Gezond Leven.

Daarnaast kan onder het onderdeel ‘Coördinatiekosten regionale aanpak preventie’ een regio coördinator gefinancierd worden die bovengemeentelijke afspraken maakt met in elk geval de GGD en zorgverzekeraars over onderdelen die behoren tot het hoofdthema Gezondheid & sociale basis, o.a. aanpak overgewicht en obesitas. Op www.kindnaargezondergewicht.nl vind je ook tools-financiering voor meer informatie.

8. Leefomgeving

JOGG richt zich per definitie op het gezonder maken van de fysieke (en sociale) leefomgeving om zo gezonde keuzes te faciliteren, te stimuleren en de gewone keuze te maken. Zoals hierboven beschreven leg je met de inzet op een lokaal JOGG-team (en zijn aanpak) het fundament voor integrale samenwerking en duurzaam realiseren van je inhoudelijke ambities en doelstellingen gericht op de leefomgeving en leefstijl van de jeugd. Denk daarbij bijvoorbeeld ook aan verankering van gezondheid in het beleid van ruimtelijke ordening en de bouwsector waardoor voldoende speel- en beweegruimte in de gemeente kan worden gerealiseerd. Inzetten op JOGG biedt dus een fundament voor het integraal aanvliegen van een gezondere leefomgeving. Vanuit daar kan het JOGG-werknet met de ondersteuning van JOGG inzetten op de inhoudelijke doelstellingen, zoals Gezonde Buurten.

9. Opgroeien in een kansrijke omgeving (OKO)

Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) is een integrale aanpak die gemeenten kunnen inzetten om te werken aan het voorkomen van middelengebruik door het verbeteren van het welbevinden van 10 tot 18 jarige jongeren. De aanpak richt zich binnen de domeinen Gezin, School, Peergroep (vrienden en leeftijdsgenoten) en Vrijetijd op de beschermende en risicofactoren voor middelengebruik en welbevinden. OKO gemeenten doorlopen met hun lokale samenwerkingspartners een 2-jaarlijkse OKO cyclus van monitoring naar dialoog, beleidsvorming en uitvoering. Op basis van data over leefstijlgedrag en de beschermende en risicofactoren van de lokale jeugd wordt de OKO aanpak vormgegeven en bijgestuurd. OKO-gemeenten (momenteel 36) worden bij de implementatie ondersteund door het OKO-bureau van het Trimbos instituut. Hier vind je meer informatie over OKO.

10. Versterken Sociale Basis

Een sterke sociale basis vergroot de kans op het bereiken van een gezonde leefstijl. De werkwijze van JOGG kenmerkt zich door een krachtig en goed functionerend werknet van partijen die vaak laagdrempelige, toegankelijke en gezonde activiteiten aan inwoners bieden. Door de leefomgeving zo in te richten dat het makkelijker is elkaar (laagdrempelig) te ontmoeten, te ontspannen en elkaar te helpen wordt er gewerkt aan het versterken van de sociale basis.

3. Relatie IZA en JOGG

Voor gemeenten is jaarlijks € 150 miljoen structureel beschikbaar om IZA-doelen te verwezenlijken. Deze middelen kunnen o.a. gebruikt worden voor de regionale coördinatie en organisatie van de in IZA afgesproken vijf ketenaanpakken, waaronder Kind naar Gezonder Gewicht (de ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas). De middelen kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden voor een regio coördinator die regionale samenwerkingsafspraken van de ketenaanpakken initieert tussen gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders en voor het structureel organiseren en coördineren van de inzet van gemeenten in de regio. De middelen uit het IZA komen beschikbaar via een aparte SPUK. Informatie hierover volgt via de mei circulaire van het gemeentefonds en via de VNG.